मुंबई : शेअर बाजारात गुंतवणूक करणाऱ्यांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत असताना अनेक कंपन्या देखील आपले IPO आणत आहेत. अनेकजण IPO मध्ये गुंतवणूक करतात, मात्र जे नवख्यांना काही शंकाही असते. आयपीओ आल्यापासून सूचिबद्ध होईपर्यंत अनेक गोष्टी घडत असतात. यादरम्यान GMP हा शब्द काय कानावर पडत असतो. GMP म्हणजे ग्रे मार्केट प्रीमियम. GMP म्हणजे नेमकं काय आणि GMP वर गुंतवणूकदारांचं एवढं लक्ष का असतं याबाबत सविस्तर माहिती घेऊया.
आयपीओमध्ये गुंतवणूक करताना फक्त स्टॉक एक्सचेंजच्या माध्यमातून करता येते असे नाही. तर यामध्ये ग्रे मार्केटच्या माध्यमातूनही गुंतवणूक करता येते. खरे तर एनएसई आणि बीएसई हे अधिकृत ट्रेडिंग प्लॅटफॉर्म आहे आहे. येथे पै पैचा हिशोब ठेवला जातो. परंतू ग्रे मार्केट अगदी त्याच्या विरूद्ध आहे. ग्रे मार्केटमधील कामगाज नेमके चालते तरी कसे याबाबत माहिती घेऊया…
ग्रे मार्केट म्हणजे आहे?
ग्रे मार्केटला सोप्या शब्दात सांगायचे तर, आयपीओ शेअर्स खरेदीसाठी हे सेकंड हँड मार्केट आहे. थेट शेअर एक्सचेंजऐवजी तुमच्यासारख्या गुंतवणूकदाराकडून IPO शेअर्स खरेदी करणे. हा बाजार अनियंत्रित आणि अनधिकृत आहे. येथे काम करणारे दलाल, व्यापारी किंवा विक्रेते यांची कुठेही नोंदणी झालेली नाही. कोणतेही नियम-कायदे नाहीत, परस्पर विश्वासाच्या आधारावर येथे काम केले जाते.
जेव्हा कोणतीही कंपनी प्रथमच शेअर बाजारात नोंदणी करते तेव्हा ती IPO आणते. ते खरेदी करण्यासाठी, सेबी नोंदणीकृत ब्रोकरेज फर्मकडे अर्ज सादर करावा लागेल. पण जर गुंतवणूकदारांची इच्छा असेल तर ते ब्रोकरेज फर्म सोडून इतर कोणत्याही खरेदीदाराकडून हे शेअर्स खरेदी करू शकतात. एखाद्या IPO ला ग्रे मार्केटमध्ये किती किंमत मिळते, किती खरेदीदार मिळतात. त्याआधारे कंपन्या IPO ची लिस्टिंग कशी असू शकते याचा अंदाज लावतात.
ट्रेडिंग कशा प्रकारे होते?
ग्रे मार्केट ट्रेडिंग सामान्यतः तेव्हा होते जेव्हा एखादा शेअर जो मार्केटमध्ये ट्रेडिंग करण्यापासून निलंबित केला जातो किंवा जेव्हा अधिकृत ट्रेडिंग सुरू होण्यापूर्वी नवीन सिक्युरिटीज खरेदी किंवा विकल्या जातात. ग्रे मार्केटमुळे आपीओच्या मागणीचा अंदाज लावता येतो. तसेच नजीकच्या भविष्यात ऑफर केले जाणाऱ्या सिक्युरिटीजचा व्यापार ग्रे मार्केटमध्ये होतो.
ग्रे मार्केट कसे कार्य करते?
ग्रे मार्केटचा व्यवसाय विश्वासावर चालतो. उदाहरणार्थ एखाद्या कंपनीचा व्यवसाय चांगला सुरू असून कंपनीला उत्तम नफा देखील झाला आहे. आता कंपनीने व्यवसाय वाढवण्यासाठी IPO आणला. आता गुंतवणुकदारांना या आयपीओमध्ये गुंतवणूक करावीशी वाटल्यास परंतू अर्ज करण्याची शेवटची तारीख निघून गेल्यास, गुंतवणूकदार ग्रे मार्केटकडे वळतात. तेथे आधीच अर्ज केलेला गुंतवणूकदार त्याच्या शेअरसाठी बोली लावतो. दुसऱ्या गुंतवणूकदाराची इच्छा असल्यास, तो बोली लावून संपूर्ण अर्ज खरेदी करू शकतो.
